Το μεσημέρι, 2 Μαΐου του 1941 οι πρώτοι Γερμανοί φτάνουν έξω από τη Βυτίνα. Η Γερμανική φάλαγγα οδεύει προς τα Λαγκάδια όταν ο δεκαεπτάχρονος μαθητής Μαθιός Πόταγας, στέκεται σε ένα βράχο στη γέφυρα Κουτρουμπή και όρθιος αδειάζει από σφαίρες το παλιό όπλο του πάτερα του στα σίδερα των γερμανικών αυτοκίνητων. Πολλά ήταν τα ατρόμητα παλληκάρια που έδωσαν το αίμα τους, τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας τους. Ένα όμως 17χρονο παλικάρι, ο Μαθιός Πόταγας , ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλους αυτούς. Καταγόταν από τη γειτονική μας Βυτίνα και είχε γεννηθεί το 1924. Διέμενε στην Αθήνα και ήταν μαθητής στο Βαρβάκειο. Η γερμανική εισβολή τον βρήκε στη Βυτίνα.
Παρόλο που η κοινή γνώμη θεωρεί τον Μανώλη Γλέζο σαν τον πρώτο αντιστασιακό, μαζί με τον Λάκη Σιάντα ο ίδιος ο Μ. Γλέζος επιμένει να αρνείται τον τίτλο, διευκρινίζοντας ότι επάξια ανήκει στον Μάθιο Πόταγα.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας “Βήμα”:
Ήταν νωρίς το απόγευμα, 2 Μαΐου 1941. Οι πρώτοι Γερμανοί είχαν φτάσει έξω από τη Βυτίνα. Ο Μαθιός στάθηκε μπροστά τους, μόνος, και χωρίς δισταγμό τους είπε:
Θα μας πεινάσετε, θα μας κάψετε, θα μας σκοτώσετε, αλλά δεν θα μας νικήσετε. Είμαι εδώ μόνος. Αλλά η Ελλάδα ολόκληρη ακολουθεί.
Ας σταθούμε μια στιγμή και ας παρακολουθήσουμε τη σκέψη του Μαθιού εκείνη την ώρα. Τι σήμαιναν για εκείνον, αλλά ίσως και για όλους εμάς, ακόμη και τώρα, τα λόγια εκείνα που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατό του;
Ο Μαθιός ήταν δεινός σκοπευτής με δικό του ελαφρό όπλο. Εκείνη τη στιγμή όμως δε χτύπησε κανέναν. Άρα δεν πήγε να σκοτώσει έναν-δυο Γερμανούς. Μιλώντας όμως ήθελε να δηλώσει κάτι. Για να υπογραμμίσει δε τη σοβαρότητα της δήλωσής του, ήταν διατεθειμένος να προσφέρει την ίδια του τη ζωή. Με τον τρόπο αυτόν έδειχνε ότι η ελευθερία είναι για τον άνθρωπο κάτι αναγκαίο, κάτι σεβαστό, κάτι ιερό.
Τα λόγια του ήταν προφητεία και αναγγελία συγχρόνως. Οι κατακτητές, αναγνωρίζοντας την αλήθεια και τον κίνδυνο που έκρυβαν τα λόγια αυτά, τον σκότωσαν με τρόπο άγριο. Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε η Ελένη Στράτου – Πόταγα, αδελφή του Μαθιού, την αναφορά σε μια από τις πρώτες ηρωικές εκφάνσεις της πνευματικής αντίστασης των Ελλήνων.
“Κατάκτηση – μα όχι υποδούλωση!”: αυτή ήταν η ηθική πίστη που ενέπνεε τον Μαθιό Πόταγα, το φρόνημα που νόμιζαν οι κατακτητές ότι μπορούσαν να το ακυρώσουν εκτελώντας το νέο παλικάρι που δεν έσκυβε το κεφάλι. Αλλά, όπως συνέχισε η Ελένη Πόταγα, “νέοι από όλες τις οργανώσεις ερχόντουσαν και κατέθεταν στεφάνια και λουλούδια στον τάφο του, ιδίως όταν σχεδίαζαν μια νέα αντιστασιακή ενέργεια”.
Εξήντα δύο χρόνια αργότερα η Βυτίνα τίμησε τον νεαρό ήρωα αφού ζήτησε από την αδελφή του Ελένη, καταξιωμένη πια γλύπτρια, να φιλοτεχνήσει τον ανδριάντα του Μαθιού, ανδριάντα που αποκαλύφθηκε στις 3 Μαΐου 2002, με την παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλου και των τοπικών αρχών.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έδωσε μια σωστή διάσταση στην πράξη του Πόταγα λέγοντας: “Μπορεί κανείς να γίνει ήρωας και σε έναν επιθετικό πόλεμο και να καταλάβει οχυρά του εχθρού θυσιάζοντας τη ζωή του. Αλλά σε ανώτερη βαθμίδα ηρωισμού είναι εκείνος που το κάνει γνωρίζοντας την ώρα εκείνη ότι δεν πρόκειται να κερδίσει άλλο παρά μόνον ηθική νίκη, θυσιάζοντας ωστόσο την καρδιά του, θυσιάζοντας τη ζωή του…“.
Τα τελευταία λόγια του Μαθιού ηχούν και παραμένουν σήμερα το ίδιο επίκαιρα και ίσως αποτελούν το απαύγασμα έμπνευσης για όλους μας μαζί με την πρώτη ηρωική πράξη αντίστασης ενάντιων των κατακτητών μας.
Εν όψει της επετείου της 28ης Οκτωβρίου και είθε να μοιάσουμε στο ελάχιστο στους προγόνους μας, χάρη στην ηρωικότητα των οποίων, ζούμε εμείς ελεύθεροι σήμερα.
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου του 1940!..
Ζήτω το απανταχού της γης Έθνος των Ελλήνων!